Simsarlık, diğer adıyla tellallık çok eski bir meslek olup, Ortaçağ’da Ticaret Hukuku’nun özel bir dal olarak doğmasından evvel, resmi nitelikte bir sıfat olarak mevcuttu. Dönemde, aracılık işleri, ticari faaliyetin önemli şekillerinden biridir. Nitekim zamanımızda da iş aleminin zaruri kıldığı ihtisaslaşma ve iş bölümü dolayısıyla tellallık mesleği ticaret hayatının vazgeçilmez bir unsuru haline gelmiştir.
Simsarlık, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 520. ila 525. maddeleri arasında “Simsarlık Sözleşmesi başlığı altında düzenlenmiştir. Eski Borçlar Kanunu ilgili hükümlerinde müessese için “tellal” terimi kullanılmışken, 6098 sayılı Kanun’da “simsar” terimi tercih edilmiştir.
6098 sayılı Kanun 520. maddesine göre simsarlık sözleşmesi, simsarın taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkanının hazırlanmasını yahut kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması halinde ücrete hak kazanacağı sözleşmedir. Bu kapsamda simsar, sözleşmenin kurulması için iki tarafı biraraya getirmek suretiyle, sözleşmenin kurulması imkanını hazırlamakta veya kurulmasına aracılık etmektedir.
Simsarın Borçları
Simsarlık sözleşmesinin akdedilmesini takiben, simsarın sözleşmeye dayalı borçları söz konusu olmaktadır. Bu borçlar kanunun 520 ile 523. maddeleri birlikte gözetildiğinde;
- Sözleşmenin yapılması imkanını hazırlamak yahut sözleşmenin kurulmasına aracılık etmek
Simsarlık sözleşmesinin tanımlandığı 520. madde 1. fıkrası uyarınca simsar, simsarlık sözleşmesi kapsamında müvekkiline karşı sözleşmenin yapılması imkanını hazırlamak yahut sözleşmenin kurulmasına aracılık etmek borcuna sahiptir. Bu borç sözleşmeye esas teşkil eden edim niteliğindedir. - Müvekkilin menfaatini koruma
Simsarın haklarını kaybetmesi başlıklı 523. maddede simsara, müvekkili aleyhine hareket etmeme borcu yüklenmiştir. Söz konusu durumun en bariz hali, simsarın karşı taraftan dürüstlük kuralına aykırı olarak ücret almasıdır. Simsar, sözleşme kapsamında iki tarafla da anlaşma yapan ve bunlardan ücret alacak olan bir aracı olması halinde, simsarın taraflardan birini kayıracak şekilde hareket etmesi, sözleşmeden doğacak haklarını kaybetmesine sebep olacaktır.
Simsarın Hakları
Simsarlık sözleşmesinin akdedilmesini takiben, simsarın sözleşmeye dayalı olarak borçlarının söz konusu olduğu gibi, bu borçlara karşılık bir takım haklara da sahip olmaktadır. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 520 ve devamı maddeleri birlikte gözetildiğinde, bu haklar;
- Masrafları talep etme hakkı
Simsarlık sözleşmesinde simsarın yapacağı giderlerin kendisine ödeneceği kararlaştırılmışsa, simsarlık faaliyeti sözleşmenin kurulmasıyla sonuçlanmasa dahi giderler simsara ödenir. Buna karşın faaliyetten sonuç alınamaması ve sözleşmede de öngörülmemiş olması halinde masraflar simsarın üzerinde kalacaktır. - Ücret talep etme hakkı
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 522. maddesine göre ücret, sözleşmede belirtilmemişse tarifeye, tarife yoksa teamüle göre belirlenmektedir. Ücretle yapılan aracılıkta aksine düzenleme yoksa, aracı sözleşmenin kurulması ile ücrete hak kazanmaktadır.
Evlenme simsarlığından doğan ücret hakkında dava açılamaz ve takip yapılamaz.
