Kamu HukukuKarma Hukuk

Türk Vergi Sistemi

Türkiye'de vergilendirme incelemesi

Yazıma başlamadan önce ”vergi” kavramını gayri ihtiyari anlatma ihtiyacı duymaktayım. Vergi; kamu maliyetlerini karşılamak amacıyla ilgili yasanın sınırları içerisinde devletin, doğrudan yahut dolaylı olarak alınan hizmet bedeli üzerine eklenerek yurttaşlardan topladığı paradır. Bu doğrultuda vergi, bir kamu tüzel kişisi olan devletin egemenlik hakkı dolayısıyla tek taraflı iradeyle ihdas edilmiş bir mükellefiyettir. Devlet açısından bir alacak olan bu yükümlülük, yükümlü açısından bir kamu borcudur.

Vergiler dolaylı ve dolaysız olmak üzere ikiye ayrılır. Dolaylı vergiler, bir mal veya hizmet üzerinden dolaylı olarak tahsil edilen vergilerdir. Mal ve hizmet satın alırken ödenmesi sebebiyle tahsili kolay ve ucuzdur. Bunun doğal bir sonucu olarak da bu tür vergilerde vergi mükellefi ile ödeyicisi farklıdır. Dolaysız vergiler ise vergi mükellefi tarafından doğrudan ve aracısız olarak devlete ödenen vergilerdir. Bu tür vergiler servet ve gelir üzerinden yasalarca belirlenen oranlarda alınan vergi türleridir. Bu kapsamda dolaysız vergilerde şahısların özel durumları göz önünde bulundurularak ödeme güçlükleri dikkate alınırken, dolaylı vergilerin yükümlüsü anonim olduğu için, bu vergilerin şahsileştirilebilmesi mümkün değildir.

Türk vergi sistemi hususunda tartışmalar, son yıllarda dolaylı vergilerin, vergi sistemi içerisinde önemi ve vergileme adalet ilkesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Kuşkusuz, özellikle son yıllarda, dolaylı vergilerin Türk Vergi Sistemi içerisindeki payı üzerinde hissedilebilir bir artış söz konusudur.

Uygun şekilde tasarlanmış ve etkin bir şekilde yürütülebilen dolaysız vergileme, doğrudan şirketlerin ve gerçek kişilerin kazançları üzerinden vergi alması ile gelir dağılımı eşitsizliklerinin önemli bir bölümünün giderilmesine yardımcı olabilmektedir. Ancak Türkiye’nin de kapsamında olduğu gelişmekte olan ülkeler, çeşitli sebeplere dayanarak, kamu giderlerinin karşılanması için dolaysız vergilere nazaran dolaylı vergilere başvurmaktadır.

Madde 73

Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür.

Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.

Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.

Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir.

Anayasamızın 73. maddesinin ilk kısmı vatandaşa ikinci kısmı ise devlete mükellefiyet yüklemektedir. Bu kapsamda vergi konusuna giren yurttaş vergisini ödemekle, devlet ise söz konusu vergilerin adil ve dengeli dağılımını sağlamakla yükümlüdür. O halde devlet vergilerin adil ve dengeli dağılımını sağlama doğrultusunda maliye politikası izlemek mecburiyetindedir demek naçizane kanaatimce yerinde olacaktır.

Mevcut durumda ülkemizde toplam vergi yükünün yüzde 70’e yakını nihai mal ve hizmet talep eden vatandaşın üzerinde olduğu çeşitli kurumlarca tasdik edilmiştir. Buna karşın gelir sahibi şirketler ve gerçek kişilerce kamu giderlerinin karşılanmasına yeterli katılım sağlanmamaktadır. Somut durum Anayasamızın 73. maddesine aykırılık teşkil ederek, devletin söz konusu maliye politikasının sosyal amacından uzaklaşmasına sebebiyet vermektedir.

Tüm bunların doğrultusunda Türk Vergi Sistemi kapsamında naçizane kanaatimce; kronikleşen vergi aflarından vazgeçilmeli, aksine vergisini düzenli ödeyen mükellefler ödüllendirilmelidir. Bununla birlikte vergi bilinci ve ahlakı yerleştirilmeli ve vergi cezaları daha uygulanabilir ve caydırıcı hale getirilmelidir. Ücret gelirlileri üzerindeki yük hafifletilerek teşebbüs gelirlerinden vergi alınma yoluna gidilmeli ve sermaye üzerinden elde edilen kazançlar verginin konusu içine alınmalıdır. Bu açılardan ülkemiz vergi sistemi ciddi bir vergi reformuna ihtiyaç duymaktadır. Bu doğrultuda verginin tabana yayılmasını sağlayacak ve dolaylı vergiler üzerindeki vergi yükünü azaltacak, indirim, istisna ve muafiyetleri en aza indirecek detaylı bir çalışma Türk Vergi Otoritesini beklemektedir.

Daha Fazla Göster

İlgili Makeleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir